​ ورود به ایام خاص آداب خاص خود را دارد، مانند: آداب ایام اعتکاف یا عید غدیر، در این میان، ماه مبارک رمضان، به خاطر برجستگی های این ماه، و اهمیت ویژه آن در زندگی و آخرت انسان، دانستن و رعایت آداب ورود به این ماه، به انسان کمک می کند که، نهایت استفاده را از این ماه پر برکت ببرد و در مقابل غفلت از این موضوع (آداب ورود به ماه رمضان) و عدم رعایت آن، ممکن است بهره مندی انسان از این ماه را کم کرده و یا یک غفلت کوچک، زحمات انسان در این ماه رحمت الهی را، از بین ببرد.

توبه و استغفار

عبدالسلام بن صالح هروی، معروف به ابا صلت، می گوید: آخرین جمعه ماه شعبان، شرفیاب محضر مبارک حضرت علی بن موس الرضا(علیه السلام) شدم، ایشان فرمودند: اباصلت ! ماه شعبان بیشترش رفته و این آخرین جمعه آن است، جبران کن در باقیمانده این ماه کوتاهی های گذشته ات را، فراهم ساز آنچه تو را کمک می کند(در بهره برداری بهتر از این ماه) و ترک نما آنچه تو را یاری نمی‌دهد.

زیاد دعا و استغفار کن و قرآن بخوان، از گناهانت توبه کن، تا در حالی ماه خدا به تو رو آورد که خود را خالص گردانیده ای، امانتی بر گردنت نباشد مگر آن که ادا کرده باشی.

در قلبت نسبت به هیچ مۆمنی کینه و عداوتی نباشد، و خود را از گناهی که مرتکب شده ای جدا ساز، تقوای الهی پیشه کن و بر خدا در سر و علنت توکل نما که "و من یتوکل علی الله فهو حسبه".

زیاد در باقیمانده ماه شعبان بگو  "اللّهم إن لم تکن قد غفرت لنا فی ما مضی من شعبان فاغفر لنا فیما بقی منه " زیرا خداوند متعال به احترام این ماه (رمضان) گروه هایی را از آتش جهنم آزاد می سازد.(وسائل 10/ 301)

مال حلال

یکی دیگر از اسباب آمادگی برای ماه مبارک رمضان اصلاح غذا می باشد، که این امر مهم، در صورت غفلت، باعث از بین رفتن تمامی عبادات و اعمال ماه مبارک رمضان می گردد.

 پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) فرمودند: روز قیامت، گروهی می آیند، در حالی که حسناتشان همچون کوه هاست، خداوند هیچ کدام را نمی پذیرد، سپس فرمان می رسد، که آنان را به خاطر نداشتن حسنات به آتش بیفکنند.

سلمان پرسید: ای پیامبر خدا، آنان چه افرادی هستند؟ حضرت فرمودند: آنان، کسانی هستند که روزه گرفته، نماز خوانده و شب زنده داری کرده اند، لیکن هرگاه حرامی بر آنان عرضه می شده، بر آن می شتافتند.(در خوردن و آشامیدن، حلال و حرام را رعایت نمی کردند)

در روایتی رسول گرامی اسلام فرمودند: "العباده مع اکل الحرام کالبناء علی الرمل "عبادت همراه با حرامخواری، مثل بنا ساختن بر شنزار است.(بحارالانوار، ج 103، ص 16)

یکی از مشکلات مهم امروزی، نپرداختن حقوق اموال است. یعنی نپرداختن خمس و زکات اموال، باعث شبهه ناک شدن آنها شده و مصرف این گونه اموال تأثیر منفی بر عبادات و روزه های انسان خواهد گذاشت. قبل از ورود به این ماه که ماه بخشش و استغفار می باشد، بهتر است با بخشیدن دیگرانی که در حق ما ظلم و یا بی مهری روا داشته اند، خود را آماده پذیرایی از بخشش خداوند نماییم. اگر ما نمی توانیم از دیگران بگذریم و آنها را ببخشیم، چگونه از خداوند متعال توقع داریم که او ما را ببخشد.

سزاوار است به جهت آماده شده برای ماه مبارک رمضان، دقت در اموال و پول های به دست آمده و همچنین حسابرسی از اموال و پرداختن خمس، تا در این ماه آنچه مصرف میکنیم، پاک بوده و عبادات انجام شده در این ماه را تباه نگرداند.

دعاهای ورود به ماه مبارک رمضان

خواندن دعاهای ورود به ماه مبارک رمضان، (در کتب ادعیه، دعاهای زیادی برای ورود به ماه مبارک رمضان و زمان رویت هلال این ماه وارد شده است) که توجه به متن این دعاها و درخواست هایی که در این دعاها از خداوند تبارک و تعالی می شود، به انسان یک حالت معنوی با نشاطی، برای ورود به این ماه بزرگ را عنایت می کند.

حلال نمودن دیگران

قبل از ورود به این ماه که ماه بخشش و استغفار می باشد، بهتر است با بخشیدن دیگرانی که در حق ما ظلم و یا بی مهری روا داشته اند، خود را آماده پذیرایی از بخشش خداوند نماییم. اگر ما نمی توانیم از دیگران بگذریم و آنها را ببخشیم، چگونه از خداوند متعال توقع داریم که او ما را ببخشد.

به همین دلیل یکی از کارهایی که برای ورود به ماه مبارک رمضان باید انجام دهیم، بخشیدن دیگران و پاک نمودن دل از هر گونه کینه و دشمنی با دیگران است.

حقيقت و باطن ماه مبارك رمضان

هر آنچه كه در عالم هستي وجود دارد، حقيقت و باطني دارد؛ زيرا دنيا تنزّل يافته‌ي عوالم بالا است. هرچه در عالم دنياست نمونه‌اي است از آنچه در عالم معنا است. احكام و قوانين الهي هم كه در دنيا به صورت دين و دستورات عبادي ظهور كردند، اسرار و باطني دارند. اشيا، زمان‌ها و مكان‌ها نيز داراي حقيقت و باطن مي‌باشند. يكي از آن زمان ها، ماه مبارك رمضان است. در فرهنگ اسلامي ماه رمضان يكي از مهم ترين و محترم ترين ماه هاي سال است؛ ماهي كه نزد مسلمانان به ماه عبادت و طهارت معروف بوده و آن را -به تعبير پيامبر(ص)- ماه خدا مي نامند.[

امام سجاد (ع) در صحيفه سجاديه در استقبال از ماه مبارك رمضان با بياني شيوا و رسا از ماه رمضان سخن گفته و حقيقت آن را روشن ساخته است. ما در اين مقال تنها گوشه اي از آن را بيان مي كنيم. امام در اين دعا، ابتدا خداوند متعال را جهت هدايت شدن به دين الهي و بهره‌مندي از نعمت بندگي و عبادت، شكر مي كند و سپس مي فرمايد: «سپاس خداى را كه از جمله آن راه هاي هدايت، ماه خود، ماه رمضان را قرار داد. ماه روزه، ماه اسلام، ماه طهارت، ماه آزمايش، ماه قيام، ماهى كه قرآن را در آن نازل كرد، براى هدايت مردم، و بودن نشانه‏ هايى روشن از هدايت و مشخص شدن حق از باطل، و بدين جهت برترى آن ماه را بر ساير ماه ها بر پايه احترامات فراوان، و فضيلت‏هاى آشكار روشن نمود».

 توصيف ماه رمضان با عباراتي؛ نظير ماه اسلام، ماه نزول قرآن، حاكي از آن است كه در نظر امام سجاد (ع) و در مكتب اهل بيت (ع)، ماه مبارك رمضان، عرصه اي براي تجلي حقيقت اسلام است؛ يعني تسليم محض در برابر خداوند متعال. اين عرصه، مجالي است تا بندگان خدا به امر و رضاي او، حتي از نيازهاي طبيعي و حلال خود چشم‌پوشي كنند و سر تسليم بر بندگي شكوه مند خالق بي همتاي خويش فرود آورند. اين تمرين يك ماهه در كفّ نفس و خودداري از درخواست نفساني، تمريني مفيد و نيكو است براي تقويت اراده و خويشتن داري در باقي سال؛ چون انساني كه يك ماه به دستور الهي در مقابل خواست حلال نفس خويش مقاومت كرده و فقط به خاطر رضاي خداوند از نيازهاي طبيعي خود مانند خوردن و آشاميدن اجتناب نموده است، اين قدرت را خواهد داشت تا در يازده ماه ديگر سال در مقابل وساوس شيطاني و درخواست هاي نفساني خويش مقاومت نموده و اهل تقوا و رستگاري شود.

 ماه مبارك رمضان، ماه طهارت است. ماهي كه بنده وجود خود را از تمايلات مادي و حيواني زدوده و با روزه ضمن تطهير جسم، به تطهير جان نيز مي پردازد تا روحش در عالم پاكي و رشد و تعالي، از انوار هدايت بخش خداي متعال بهره مند شود.

 پس مي توان گفت حقيقت ماه رمضان عبارت است از: آزادي از خود؛ آزادي از خود حيواني، و تولد خود الهي. ماه مبارك رمضان، ماه تخلق به اخلاق الهي است و حقيقت و باطن آن عبارت است از: رسيدن به لقاي خداوند. در حديثي آمده است كه خداوند سبحان فرمود: «الصَّوْمُ لِي وَ أَنَا أَجْزِي بِه‏»؛ روزه مال من است و من خود به آن جزا مي دهم. بعضي كلمه «اجزي» در اين روايت را به صيغه مجهول «اُجزَي» خوانده اند؛ يعني روزه براي من است و من پاداش آن هستم. حيف است كه انسان به خودش و به غير خدا و به هر آنچه كه متغير است، دل ببندد؛ زيرا هرچه غير خدا است، در معرض زوال و تغيير است و نمي تواند جزاي انسان باشد؛ جزاي روزه دار، لقاي حق است.